TẢN VĂN CỦA ĐÀO TẤN TRỰC

Chuyến xe ngày xưa
Một buổi tối mùa hè, tôi ra đứng trước ban công trên tầng năm của khu kí túc xá. Đang nói chuyện tếu táo với mấy người bạn khác tỉnh, bỗng có một người hỏi: Ở Phú Yên xe ngựa nhiều lắm phải không anh. Sau vài giây định hình, câu trả lời của tôi cũng không rõ ràng: Ừ cũng khá nhiều!
Đêm về tôi nhớ lại câu nói của người bạn, không hiểu sao cảm thấy nao lòng và nhớ về quê da diết. Đúng là quê mình xe ngựa nhiều thật. Không biết từ lúc nào, người dân quê tôi đã chọn loại xe này làm phương tiện đi lại để ngày nay cách nhau hằng mấy tỉnh mà họ vẫn biết đến như một “đặc sản” của mỗi vùng quê. Ngày đó, xe ngựa dùng để chở khách, chở hàng. Hành khách thường là những người địa phương từ quê ra phố chợ và ngược lại từ phố về quê; hàng hoá có khi là các loại rau quả hoặc hàng nông sản, than củi cá mực…không gian lưu hành của những chuyến xe này cũng hạn hẹp khoảng vài mươi cây số trong nội tỉnh và thời gian bắt đầu của một chuyến xe thường từ sáng sớm rồi kết thúc tuỳ theo sự hạn định khách quan hay chủ quan nào đó.
Tôi còn nhớ rất rõ, lúc nhỏ có lần mẹ cho đi chợ huyện bằng xe ngựa. Những ngày nghỉ học, được ngồi trên chiếc xe là một niềm tự hào khoái chí với đám bạn bè cùng trang lứa. Tiếng xe cứ cồng cộc, cồng cộc nhịp nhàng gõ từng âm thanh xuống đường lúc tờ mờ sáng như một bản tình ca làm rung động lòng người. Đây là một trong những âm thanh kỉ niệm gắn con người với làng quê lúc tuổi thơ mà sau này có dịp đi xa, tiếp xúc được nhiều điều lạ tôi mới thấy yêu làng quê mình nhiều hơn nữa.. Một dải đất lặng lẽ bình yên là điểm đến của nhiều người và cũng chính là điểm dừng của những bàn chân đến đây sinh cơ lập nghiệp. Từ đó xe ngựa phú yên được nhiều người biết và nó đi vào đời sống, văn học, âm nhạc như một điều không thể thiếu trong mỗi con người. Với tôi, hình ảnh người xà ích, tiếng nhạc ngựa, cỗ xe…vừa khắc khoải mông lung vừa gần gũi đau đáu thân thương như chính tình cảm của quê hương một thời. Chính vì vậy mà bao nhiêu năm xa quê thấp cao may rủi phận người thế nào, hình bóng một vùng quê nghèo khổ yên bình vẫn chưa thoát khỏi trong tôi.
Hè này tôi trở về quê cũ, con đường ngày xưa vẫn còn đó. Nhà cửa đã thay đổi khá nhiều nhưng có một điều tôi chưa kịp nhận ra là hình như đã thưa dần những chuyến xe ngày ấy, thậm chí có nơi không còn. Có lẽ những gì đi qua đã trở thành cổ tích. Thay chỗ cho bến xe ngựa ngày xưa bây giờ là bến xe ô tô. Đã có xe chở hàng riêng biệt, xe khách chất lượng cao… Tôi thầm nghĩ đến ngày xưa của mình, nghĩ đến câu hỏi của cô bạn hôm nọ nơi giảng đường mà tự nhiên thấy lòng mình quay quắt xót xa.
Bây giờ xã hội phát triển, đời sống và nhu cầu sinh hoạt của mỗi con người cũng một đi lên. Những con đường đất ngoằn ngòeo đã được rải nhựa hoặc bê tông hoá đàng hoàng, tất cả đều được sửa sang tu dưỡng mới mẻ. Những người xà ích trước kia có người đã là bác tài xe khách, xe tải hẳn hoi…Chỉ có những chú ngựa già còm cõi kéo xe ngày xưa không biết bây giờ đã về đâu.

ĐTT